Kitap: America The Book

Jon Stewart, Comedy Central'daki The Daily Show programi ile unlu bir komedyen. Yazdigi ve benim dinledigim "America The Book: A Citizen's Guide to Democracy Inaction" (sondaki kelime oyununa dikkatinizi cekerim: 'In action' hareket halinde, burdaki anlami ile aktif anlamina geliyor ama ikisini birlestirip `inaction` yapinca, Demokrasinin islemedigi anlami cikiyor), kitabinda kurulusundan itibaren Amerika'yi komik bir dille anlatiyor.

Kitap gercekten komik ama cevrilse esprilerin cogu kaybolur saniyorum: Ornek: You can't spell Tyranny without T (Tea gibi okursaniz ve ABD, Ingiltere'ye bagliyken Ingiltere'nin caydan aldigi vergiyi 2 cent arttirmasi uzerine Boston'daki 'Cay partisi'de Ben Franklin'in de icinde oldugu bir grup isyani baslattigini bilirseniz espriyi yakalayabilirsiniz.)

Aslinda ayni anda dinledigim bir baska kitap (Freakonomics) kitabinda da bu konu geciyor. Dunyanin bir ucundaki bir kelebegin kanat cirpisinin baska bir yerde tufana yol acmasi gibi o kitapta da onemsiz gorulen cok kucuk degisikliklerin nasil dunya tarihinde devasa degisimlere yol actigi isleniyor.

Yine dinledigim baska bir kitapta (1919 Paris konferansi ve dunyayi degistiren 6 ay), tarih profesoru Margaret McMillan, 1. dunya savasinin ardindan Paris'te yapilan 6 aylik baris gorusmelerinde alinan ve o zaman cok onemsiz gorulen kararlarin daha sonra nasil milyonlarca insanin olumu ile sonuclandigini aktariyor.

Her iki kitabi da bitirince buraya izlenimlerimi ve ogrendiklerimi yazacagim. Jon Stewart'in kitabi ise sonucta eglence olsun diye okunacak, hem gecmis hem de bugun ile dalga gecen bir kitap. Ancak cok guzel noktalara isaret ediyor. Ornegin 'Founding Fathers' olarak bilinen ABD'nin 4 baskaninin bugun olsa neden secilemeyecegini anlatirken gulmekten kiriliyorsunuz ama sakada gercek payi da var. Ornek:

Ben Franklin: 17 cocugun 10.su imis. Bugun olsa niye secilemezdi? "Hatunlara duskundu ve Isa ile ilgili olarak "Suphelerim var" demisti. Dolayisiyla Kizmizi eyaletlerden zirnik alamaz (Kirmizi eyaletler ile Dini gruplarlarin buyuk rol oynadigi Cumhuriyetcilerden bahsediyor)

George Washington: Ilk baskan, her konuda ilk. Olurken esi Martha'ya, olmeden kolelerini serbest birak dedi. Koleler buna pek sevinmedi cunku Martha 117 yil yasadi. Bugun olsa niye secilemezdi? Disleri bozuktu.

Alexander Hamilton: Federal hareketin ve Cumhuriyetci Partinin kurucusu. West Indies'de dogmustu. Ayrica duello yapma ve kaybetme aliskanligi vardi (Dulledo oldurulmesi ile dalga geciyor).

Jon Stewart, yahudi bir aileden geliyor ve Amerikan medyasinda oldukca guclu bir yahudi medyasi var. O da Bill Maher gibi demokrat ve yanlislari acik acik soyleyebilen sevdigim tiplerden biri. CNN'deki Crossfire programina katildiginda Jon Stewart programi yerden yere vurmustu. Sonucta 6 ay sonra program yayindan kaldirildi.

Yine kurulus gunleri ve bugun 9 yargictan olusan Anayasa mahkemesini (Supreme Court) anlatirken "Alexander Hamilton sistemi kurduktan sonra gururla 'sistem sadece ve sadece bir tek sekilde bozulabilir: partinin birini hem yurutme (ABD baskani), hem yasama (Kongre), hem de Senatoyu ele gecirip, boylece kendileri gibi dusunen yargiclari Anayasa Mahkemesine atamaya baslarsa...' Ardindan odadakilerin tumu bu utopyaya katila katila gulduler..." diyor ki aslinda Cumhuriyetciler hem kongre hem de Senato'da cogunlukta, baskanlari Bush ve kendilerine yakin birini Supreme Court'a atadilar bir digeri ne atama yolunda gidiyorlar. Bu konu ile ilgili bir iki yazi yazmistim (Bkz. William H Rehnquist Sizlere Omur ve Sandra Day O'Connor).

Ahh, ahh, iste durum boole. Du bakalim... :)